qurd

1.

is. Canavar. Düşdü qəzadan ora qurdun yolu; Baxdı ki, görsün, quyu boşdur, dolu. A. S.. Qurd da öz yerini qaranlıq istər ki, onu heç görən olmasın, o da əlinə keçəni dağıdıb gəmirsin, sümüklü-sümüklü, qanlı-qanlı udsun. S. Rəh.. // məc. Təşbehlərdə. <Hacı Murad:> Mən olmuşam bir leş, siz olmusunuz bir ac qurd. S. S. A.. <Vaqif:> Xalq razı qalmasa bir hökmdardan; Hakimi qurd kimi didəcək zaman. S. V.. <Qazanxan:> Gördüm ki, . . qara quduz qurdlar evimi dəlir. . M. Rz..

◊ Qurd nağılı – vaxt keçirmək üçün danışılan aldadıcı sözlər. Qurd ürəyi yemək – cəsarətli olmaq, qorxmamaq, ürəkli olmaq. . . Bax, indi düşmənlə dalaşmaq vaxtı gəlib çatmışdır. Oğlan oldu, ya qız, gərək yeri gələndə qurd ürəyi yemiş olsun. S. R.. Qurd yağı – mövhumata inananların etiqadına görə, guya iki yaxın adamı və ya qohumu bir-birinə düşmən etmək, yaxud birbirindən ikrah etdirmək qüvvəsinə malik olan maddə (buna nail olmaq üçün bu maddəni onların paltarına sürtmək və ya onların evlərinin astanasında basdırmaq kifayət imiş). <Nurcahan:> Belə olan surətdə, balam, yəqin ki, oğlana qurd yağı sürtüblər. N. V.. Qurdla qiyamətə qalmaq zar. kin. – çox yaşamaq, ölməmək, həmişə yaşamaq (adətən inkar şəklində işlənir). Ona bir deyən yoxdur ki, ay arvad, qurdla qiyamətə qalmayacaqsan ki. . S. Rüst.. Qurdla quzu bir yerdə, yaxud qurd quzu ilə otlayır – çox sakitlikdir, dinclikdir, əminamanlıqdır. . . Guya müxbirimiz oradan yazır ki, «sakitlikdir, qurd quzu ilə otlayır». C. M.. Qoyun cildinə (dərisinə, donuna) girmiş qurd – öz pis niyyətlərini xeyirxahlıq pərdəsi altında gizlədən qəddar, riyakar adam haqqında. Gözünün qurdu ölmək – bax göz. Köhnə qurd – heç bir hiyləyə aldanmayan, uymayan, hiyləgər, təcrübəli, ayıq, zirək adam haqqında. O, köhnə qurddur, onu aldatmaq olmaz.

2.

is. zool. Yumşaq bədənli, uzunsov, ayaqsız, sürünərək hərəkət edən kiçik heyvan. Formaları, rəngləri, növləri, böyüklükləri və yaşayış tərzləri xeyli müxtəlif və qəribə olan minlərlə qurd növü dənizin səthindən tutmuş dibinə qədər hər bir yerində yaşayır. «Sualtı aləm». «Qurdlar» mövzusunu keçərkən ən əlverişli obyekt diri soxulcan hesab olunur. Cəbrayılbəyli. Kirpi bostanın qurdlarını yeyib tələf edər. S. S. A.. Qurd düşmək – bax qurdlanmaq. Pendirə qurd düşmüşdür. Qurd yemək – çürümək, pozulub xarab olmaq. Göyçək bacının dediyinə görə, uşaq çox şirni sevdiyindən, dişlərinin hamısını qurd yemişdi. Ə. Vəl..